Aktualności

Historia jednego pocałunku w Dzień Pocałunku 28 listopada 2022

Pocałunek kojarzy nam się z miłością, zakochaniem szczęściem i radością. Również z bliskością i przywiązaniem.

Te uczucia są wynikiem działania szeregu reakcji w naszym organizmie, wyzwalających kaskadę związków chemicznych. To one wpływają na nasze zachowanie, przyspieszone bicie serca, płytki oddech, ściskanie w żołądku i inne.

Dziś jednak chciałabym opowiedzieć o „chemii jednego pocałunku”, który może nie za bardzo kojarzy się z chemią.

Przedmiotem jest Le Baiser – Pocałunek. Marmurowa rzeźba Auguste Rodina z 1882 r, której pierwotna nazwa to „Francesca da Rimini”.

Jej płaskorzeźbę i pierwowzór można znaleźć w tynku studyjnym do Bramy piekieł. Jest to przywołanie historii tragicznej miłości Franceski i Paola z Komedii Dantego. Dlatego też usta kochanków nie dotykają się.

Jednak już jako oddzielna rzeźba uosabia „Miłość jako kwiat życia”. Jest to określenie samego artysty. Wypowiedziane w atelier podczas ustawiania w pozie dwójki młodych ludzi, w celu oddania realizmu postaci. Czy usta kochanków się już spotykają? Sprawdźcie sami?

Niewiele osób wie, że pierwsza duża marmurowa kopia została wykonana na zlecenie rządu francuskiego na EXPO w 1889 roku. Wersja w brązie (74 cm) miała być pokazana w Chicago na Światowej Wystawie Kolumbijskiej 1893 roku. Nie została ona jednak wystawiona, gdyż uznano ją za obsceniczną i zamknięto w sali do której wejść mogli tylko nieliczni i dodatkowo po osobistym zgłoszeniu. Po raz pierwszy rzeźba została przedstawiona publicznie w Salonie Narodowym Towarzystwa Sztuk Pięknych (Salon de la Société Nationale des Beaux-Arts) w Paryżu w 1898 roku.

Wykonana z marmuru

Zanim Rodin stworzył marmurową wersję, wykonał kilka mniejszych rzeźb w gipsie, terakocie i brązie.

Ale dziś o marmurze, skale metamorficznej, która powstała z przeobrażenia wapieni czyli gównie z węglanu wapnia - kalcyt (do 98%) z dodatkiem węglanu magnezu (dolomit). Marmur powstał przez stopienie wspomnianych węglanów w warunkach wysokiej temperatury 500-700 ºC pod działaniem wysokiego ciśnienia. Głęboko pod ziemią.

Czarny marmur posiada domieszki, jedną z ich jest grafit (węgiel), nadający mu tą barwę.

Skąd się wziął węglan i grafit tworzący czarny marmur?

Wapień w postaci kalcytu powstał z milionów skorup martwych zwierząt. Wystarczyła niewielka ilość materii organicznej, brak tlenu, wysoka temperatura, nastąpił proces karbonizacji z utworzeniem drobnoziarnistego grafitu rozproszonego w skale. Białe nitki to czysty krystaliczny kalcyt bez zanieczyszczeń.

Struktura marmuru sprawia, że skała ta doskonale przewodzi ciepło. Jest stosowany nie tylko przez rzeźbiarzy, ale również jako materiał na podłogi, blaty kuchenne i łazienkowe.

Niestety marmury, chociaż piękne i w różnych kolorach, nie należą do najwytrwalszych materiałów. Nie są one odporne na kwasy i zasady. Pielęgnując blaty kuchenne i podłogi nie stosujmy agresywnych środków czyszczących. Uważajmy na soki owocowe i usuwajmy szybko ślady mleka.

Czy rzeźba z marmuru, która jest wystawiona w ogrodach muzeum Rodina w Paryżu ma szansę przetrwać w nienaruszonym stanie przez lata? Tak, ale pod warunkiem, że nie będzie narażona na kwaśne deszcze, które również niszczą tą skałę.

Najsłynniejsze marmury to marmur karraryjski (Carrara, Włochy) i pochodzący z chorwackiej wyspy Brač. W Polce marmur wydobywa się wyłącznie w Sudetach.

I to już koniec chemicznej historii jednego pocałunku.

Pamiętajmy, żeby święto pocałunku obchodzić jeszcze 28 grudnia 2022 roku w Międzynarodowy Dzień Pocałunku!

Opracowanie – dr hab. Agnieszka Z. Wilczewska, prof. UwB