Aktualności

Wyniki najnowszych badań, w których uczestniczył dr Krzysztof Deoniziak z Instytutu Biologii UwB sugerują, że coś jest na rzeczy...

Identyfikacja osobników na podstawie wydawanych przez nie sygnałów dźwiękowych jest zjawiskiem występującym u różnych grup zwierząt. Owe zagadnienie było jednak najintensywniej badane w przypadku komunikacji dźwiękowej ptaków. Przykładowo, eksperymenty przeprowadzone na zeberkach australijskich pokazały, iż samice potrafią rozróżnić głosy swojego partnera od głosów innych samców. Analiza subtelnych różnic w budowie głosów bądź śpiewu takich gatunków jak puchacz, lelek czy kukułka pozwala naukowcom na identyfikację konkretnych osobników.

Powyższe przykłady odnoszą się jednak do dźwięków produkowanych przez syrinx, czyli narząd głosowy ptaków. Natomiast niektóre gatunki wykorzystują do komunikacji dźwięki mechaniczne wytwarzane przy pomocy piór czy dzioba. Przykładem może być tu klekot bocianów czy dźwięk beczenia wytwarzany przez sterówki bekasa kszyka podczas lotu tokowego.

Beczenie bekasa kszyka podczas lotu tokowego:

Najczęściej jednak możemy usłyszeć bębnienie dzięciołów, czyli rytmiczne uderzanie dziobem w pień bądź konar drzewa. W miastach dzięcioły mogą wykorzystywać w tym celu również obiekty antropogeniczne, na przykład latarnie bądź elewacje budynków. Bębnienie dzięciołów różni się między gatunkami i spełnia podobną funkcję jak śpiew ptaków – umożliwia znalezienie partnera i oznakowanie terytorium.

Bębnienie dzięciołka, najmniejszego europejskiego dzięcioła:

Bębnienie oraz głosy dzięcioła czarnego:

Bębniąca para dzięcioła dużego:

W przypadku dzięcioła dużego, najliczniejszego wśród europejskich dzięciołowatych, bębni zarówno samiec, jak i samica. Przedstawiciele tego gatunku w trakcie sezonu lęgowego tworzą monogamiczne pary. W tym czasie bronią zajmowane terytorium, które oznaczają przy pomocy bębnienia. Niestety, ciągle niewiele wiadomo o zmienności wewnątrz – oraz międzyosobniczej bębnienia oraz czy na jego podstawie dzięcioły duże mogą również rozróżnić płeć oraz zidentyfikować nadawcę sygnału.

Głównym celem badań, których wyniki zostały właśnie opublikowane w PLoS ONE było sprawdzenie, czy możliwa jest identyfikacja osobników oraz rozróżnienie płci dzięcioła dużego na podstawie bębnienia. W tym celu przeanalizowano nagrania pochodzące od 41 osobników, dla których wykonano pomiary liczby uderzeń oraz czasu trwania odstępów między kolejnymi uderzeniami w pojedynczej serii bębnienia. Analiza tych subtelnych różnic wykazała możliwość przyporządkowania bębnienia do konkretnego osobnika z prawdopodobieństwem wynoszącym 70–88%. Zaobserwowano również nieznaczne różnice między płciami w czasie trwania odstępów między kolejnymi uderzeniami w serii bębnienia. W tym przypadku samce bębniły szybciej niż samice.

Uzyskane wyniki nie dają jeszcze jednoznacznej odpowiedzi na postawione pytanie. Bardzo możliwe, iż bębnienie jest jedynie jedną ze wskazówek wykorzystywanych podczas identyfikacji osobników. U dzięcioła dużego występują wyraźne różnice w upierzeniu samców i samic, które mogą być kluczowe dla rozróżniania płci. Ostatecznie, osobniki mogą polegać na „tradycyjnych” głosach produkowanych przez syrinx. Wyniki sugerują natomiast istnienie doboru płciowego opartego na bębnieniu u dzięcioła dużego. Szybkość oraz czas trwania bębnienia może być uczciwym sygnałem jakości osobnika, gdyż ptaki z dobrze rozwiniętymi mięśniami pleców i szyi powinny być zdolne do długotrwałego oraz intensywnego bębnienia. Może to być preferowane przez samice podczas wyboru najlepszego ojca dla swojego potomstwa.

Aby w pełni potwierdzić możliwość identyfikacji osobników na podstawie bębnienia potrzebne są dalsze badania. Jest to szczególnie ważne z punktu widzenia ochrony dzięciołów, gdyż ta metoda mogłaby być bardzo pomocna przy szacowaniu wielkości populacji tych ptaków w ramach prac monitoringowych.

Artykuł został opublikowany przez zespół naukowców, w skład którego wchodzą pracownicy Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu w Białymstoku, Towarzystwa Przyrodniczego Dubelt oraz Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. O badaniach pisał m.in. The Times, Daily Mail, Scientific American oraz austriackie i francuskie media.

Budka M, Deoniziak K, Tumiel T, Woźna JT. 2018. Vocal individuality in drumming in great spotted woodpecker—A biological perspective and implications for conservation. PLoS ONE 13:e0191716. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0191716